Minerały

Minerały...

Większość metali, substancji chemicznych oraz produktów przemysłowych, które odgrywają tak ważną rolę w naszym życiu, otrzymuje się z surowców mineralnych.

Hodowla, rolnictwo oraz leśnictwo zależą od gleby, która jest bogata w minerały.

Kwarc stosuje się do wytwarzania ultradźwięków i dlatego jest niezwykle ważny dla bezpieczeństwa wojskowych łodzi podwodnych.

Turmalinu używa się do wskaźników ciśnieniowych.

Kalcyt ma zastosowanie w produkcji gumy do żucia, szkła, gumy oraz pasty do zębów

Mika jest używana do wytwarzania tapet, farb oraz substancji smarujących.

Ilość potencjalnych zastosowań minerałów jest prawie nieograniczona.

Lecz czym naprawdę są minerały?

KRYSZTAŁY

Minerały są podstawowymi składnikami skał. Wszystkie minerały są ciałami stałymi. Są to ciała o budowie krystalicznej. Kryształy są jednorodnymi chemicznie ciałami o uporządkowanej budowie wewnętrznej i regularnych kształtach. Oznacza to, że nawet po roztarciu kryształu na proszek każda z powstałych drobnych cząstek zachowuje własności pierwotnego kryształu. Postać, w jakiej krystalizują minerały służy nam za podstawę do ich identyfikacji.

Czasami do minerałów zalicza się też rtęć rodzimą, jednak w myśl ścisłej definicji minerał musi być ciałem stałym i mieć budowę krystaliczną. Rtęć występuje w stanie ciekłym i nie ma prawidłowej budowy wewnętrznej. Metal ten, zwany czasem „żywym srebrem” z racji ruchliwości kropel i srebrnego połysku, zaliczamy do mineraloidów, czyli substancji mineralnych.

 

NATURALNE I SZTUCZNE

Minerały są naturalnymi substancjami, które są składnikami różnych skał.

W celu wydobycia minerałów czasami musimy sięgać głęboko pod powierzchnię Ziemi. Szyby górnicze słynnych kopalni srebra w Kongsberg w Norwegii sięgały głębokości 900 m. Podziemne korytarze kopalni diamentów i złota rozciągają się całymi kilometrami pod ziemią.

Sztuczne substancje będące produktem pracy człowieka nie są minerałami. Do minerałów nie zalicza się też substancji utworzonych na skutek procesów życiowych zwierząt i roślin. Rubin pracowicie wydobywany w kopalniach w Tajlandii jest minerałem, zaś produkowany w celu wykorzystania w laserach nie jest minerałem, gdyż jest on wytworem człowieka. Prawdziwy minerał jest pierwiastkiem lub związkiem chemicznym powstałym w przyrodzie w wyniku działania naturalnych, nieorganicznych procesów geologicznych.

Bursztynu nie zaliczamy do minerałów z dwóch powodów. Po pierwsze, nie wykazuje on uporządkowanej budowy wewnętrznej. Po drugie, powstał on przed milionami lat z żywicy drzew szpilkowych — jest więc minerałem pochodzenia organicznego.

  

Wydobywanie minerałów może być przedsięwzięciem trudnym, a nawet niebezpiecznym. Zwykle jednak wysiłek się opłaca. Wiele cennych dla człowieka substancji ma pochodzenie mineralne. Niektóre z nich, jak złoto, są cenne same w sobie. Inne znajdują zastosowania we współczesnym rolnictwie, przemyśle, medycynie oraz nauce.

Na przykład, z minerału kainitu możemy uzyskać chlor, który wykorzystujemy do produkcji środków odkażających i wybielających. Możemy także z niego uzyskać biały metal — potas oraz magnez, używany do produkcji mleczka magnezjowego zapobiegającego nadkwasocie żołądka.

 

SKAŁY

Skały zbudowane są z minerałów , tworzących rozmaite kombinacje. Bogactwo minerałów znajduje odzwierciedlenie w bogactwie rodzajów skał, które z kolei wpływa na ukształtowanie naszego środowiska naturalnego.

Na przykład minerał kalcyt jest głównym składnikiem wapieni, natomiast kwarc, mika i skalenie są głównymi składnikami granitu. W pewnych skałach minerały są dobrze wykształcone i łatwe do rozpoznania. W innych są one bardzo drobne, co utrudnia ich identyfikację. W niektórych skałach nie można w ogóle rozpoznać minerałów. Przykładem jest tu obsydian (szkło wulkaniczne), skała składająca się głównie z krzemianów. Powstaje on z lawy, bardzo szybko stygnącej na powierzchni ziemi. W takich warunkach nie ma czasu na wykształcenie kryształów i dlatego obsydian zaliczamy do substancji bezpostaciowych.

 

Ciekawostka

Dotychczas opisano i nazwano ponad 3000 minerałów. Liczba ta rośnie z roku na rok. Co roku odkrywamy około 30 nowych minerałów. Równocześnie pewne nazwy usuwane są z listy minerałów, gdyż okazuje się, że opisane pod nimi substancje nie spełniają wymaganych kryteriów albo po prostu okazują się minerałami opisanymi już wcześniej pod inną nazwą. Gdy zsumujemy wszystkie znane nazwy minerałów, to otrzymamy ich blisko 15 000. W tej liczbie są nazwy wszystkich odmian danego minerału, nazwy potoczne oraz nazwy używane wyłącznie w przemyśle lub do celów handlowych. Minerał halit znany jest np. na codzień pod nazwą sól kuchenna